22 Nisan 2024 tarihli İş Dünyası Haber gazetemizde Dünden Bugüne Yarından Geleceğe isimli yazı dizimizde yer verdiğim “Sektörün Sevilen Siması” genç yaşında kendinden büyük ve tecrübeli kişilerle sonrasında yaşı ilerledikçe ,enerjisi azaldıkça kendinden daha gençlerle dostluk ile başarıyı yakalayan Tahsin Üzülmez ile Enerji Sektöründe Akaryakıt Piyasasının Geleceği hakkındaki söyleşimiz ile sizlerle birlikte olacağız .

OPET ve ALPET Grubu’nda olmak üzere birçok önemli firmalarda görev yapmış bir rol modelsiniz, bu başarının sırrı nedir? Bu bağlamda kendinizden bize bahsedebilir misiniz?
Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi İstatistik Bölümü ve sonrasında Mersin üniversitesi İİBF işletme bölümünü mezunuyum. Her şeyden önce meslek tarafıyla başlayayım. Her ne kadar şu an Akaryakıt Sektörüne bir süreliğine ara vermiş olsam da, aslında Eğitimlerimi alırken ve icra ederken de temel çıkış noktası “heyecan duyma” ama ben ona “yaşam heyecanı” diyorum. Bu heyecan, her şeye ilk kez görüyormuş gibi bakabilmeyi ve dolayısıyla merak etme yetisini de beraberinde getiriyor. Merak edip öğrendikçe her geçen gün daha da çok gelişiyorsunuz. Severek yaptığınız bu süreçte kariyer yan ürün aslında. Esas geliştikçe bilgi ve tecrübe ile birlikte (tabii şans faktörünü es geçemeyiz) siz kendinizi geliştiriyorsanız o kariyer kapılarını size biri açıyor. Kısaca başarının reçetesi “öğrenme açlığı” ve “sürekli kendini geliştirme” dir diyorum.

Türkiye akaryakıt sektörüne baktığımızda karşımıza nasıl bir tablo çıkıyor? Sektörde nasıl bir rekabet yaşanıyor?
Türkiye’de akaryakıt sektöründe 34 Dağıtım Şirketi, 12,657 istasyon bayiliği var. Akaryakıtta yüzde 80’e yakın ürün, ilk sıralarda yer alan en büyük 10 şirket tarafından satılıyor. Bu 10-11 şirket içinde en baştaki ilk 5 şirketin pazar payı gerçekten çok önemli. Bu şirketleri Petrol Ofisi, Opet, Shell, BP ve Total olarak sıralayabiliriz. Total’i satın alan Oyak, yeni bir piyasa oyuncusu olarak sektöre girdi. Eskiden piyasanın yüzde 70-80’i dört veya beş firma tarafından kontrol edilirdi. Fakat 2000’li yılların sonuna doğru Rekabet Kurumu ve EPDK Türkiye’de rekabetin biraz daha artması için dağıtım şirketi adedinin daha fazla olması adına şirket kurmayı yeni koşullara bağlayarak kolaylaştırdı. Rekabet Kurumu aynı zamanda dağıtım şirketlerinin bayilerle uzun dönemli anlaşma yapılmasının rekabet hukukunu olumsuz etkilediğini düşünerek, bayilerle şirketler arasındaki anlaşmaları 5 yıl ile sınırladı. Bunun ilk uygulaması 2010’da başladı. 5 yılın üzerinde bayide kalan maddi hakların dağıtım şirketlerine iade edilmesine karar verildi. 2020 yılında da yine bir toplu sözleşme dönemi var. Şimdi dağıtım şirketleri ile bayiler arasındaki sözleşme süreci hızla devam ediyor. Bu durum 2021 yılında da devam edecek. Yani sektörde yoğun bir rekabetin yaşandığını söyleyebiliriz.

Petrol sektörüne isterseniz biraz daha merceğimizi yakınlaştıralım, ne dersiniz?
Akaryakıt sektörünü kendi elimizle zor hâle getirdik. Bu kadar önemli bir ürünün ve ardındaki olağanüstü gayretli çalışmaların sonucunda geldiğimiz nokta; bayi ve şirket arasında devam edegelen kâr marjı mücadelesi ve her iki taraf için de geçerli olan düşük kâr oranı olmamalıydı. Bayi sözleşmeleri için dağıtım şirketleri arasında amansız bir mücadele var. İstasyonlar arasında da kârsızlığı destekleyen her türlü uygulama…
Sektör daha yaratıcı olabilir ve bazı önlemleri düşünebilir. Tedbir alınması gerekiyor çünkü makroekonomik dengelerin de değişmesiyle günlük hayatı etkileyen gelişmeler var, sektör ve düzenleyici kurum tüketiciyi de koruyarak bir arada çözüm arayabilirler. 1970’ lerin sonunda sektöre hâkim olan hava bizi batıdaki benzer sektörlerden iyice farklı hale getirdi, 1990 lı yıllarda sektöre girdiğim için konuyu biliyorum, batıda şirketin istasyon mülklerini kontrol eden ve çalıştıran tarzı ülkemizde bayi operasyonu olarak belirginleşti, bu çok büyük bir farktır,
Sektörün dijitalleşmesi, ürünün komodite oluşu ve bir çok etmen sektörün konsolidasyonu ile bugün yollarda şehir merkezlerinde otoyollarda gördüğümüz istasyonlar gerçekten çok güzel örnekleri barındırıyor, tüketiciyi memnun eden uygulamalar var. Şirketlerin sosyal sorumluluk projeleri hepimizde hayranlık uyandıran boyuttadır. Sektörün insan istihdamı önemli, ekonomik hayatımıza katkıları da hepimiz tarafından biliniyor.
“Akaryakıt ve LPG sektörü, bugün olduğu gibi yakın gelecekte de Türkiye’nin gelişmesini ve ilerlemesini destekleyen en önemli sektörlerden biri olmaya devam edecek. Son dönemde yüksek enflasyon, hem işletme maliyetlerini hem de işletme sermayesi ihtiyacını artırdı. Bu sorunlara finansmana erişim zorluğu da eklenince sektördeki sıkıntılar daha da arttı Sektörümüzün büyümesini istiyorsak, sektör ve kamu olarak beraber düşünmeye, geleceği beraber kurgulamaya ve bu dönüşümü doğru bir şekilde gerçekleştirmeye ihtiyacımız var.”

Son Olarak Sektöre Vereceğiniz Mesaj Nedir.?
Enerji sektörü, küresel düzeyde hızla değişen ekonomik, politik ve teknolojik koşullardan etkilenmektedir. Türkiye de bu dönüşümlerin tam ortasında yer almakta, bir yandan enerji arz güvenliğini sağlarken diğer yandan iklim hedeflerine ulaşmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, piyasanın tüm değer zincirinde yaşanan gelişmelerin doğru anlaşılması ve bu gelişmelerin Türkiye’deki yansımalarının analizi büyük önem taşımaktadır.

Şuan ki Ortadoğu’da yaşanan öncelikle yaşam haklarının ihlali ve sosyal kültürel kaos yanında ,en önemli yansıması enerji üzerinde ve bilhassa petrol ve türevlerinde yaşanacak olumsuz tabloya karşın ivedilikle piyasa arzını ve ülke güvenliğini koruyacak kalıcı tedbirler alınması çok fazla önem taşımaktadır…

2025 yılı itibarı ile “Enerjimizi Enerjinizden” sloganı ile Ülkemizdeki Akaryakıt Piyasası başta olmak üzere tüm Enerji Piyasası Düzeleme Kurulu Piyasalarına başarılar diliyorum .

Levent Kandemir